ΜΝΗΜΕΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ

 1917 του Μιχάλης Μήσιος

Από μικρό παιδί στο χωριό μου, κάθε φορά που η συζήτηση αφορούσε την βουλγαρική κατοχή,  άκουγα συχνά τους γεροντότερους να λένε την φράση "Ντεβετνάισι-ι-σιέ".  Κατόπιν έμαθα ότι πρόκειται για βουλγαρική φράση που θα πει ¨ δεκαεννέα και έξη¨. Είναι οι περίφημες 19 βουλγαρικές και 6 βασιλικές βουρδουλιές !!!! Αυτή ήταν η τρομερή τιμωρία σε όσους συλλαμβάνονταν στη διάρκεια της βουλγαρικής κατοχής. Η φράση έμεινε παροιμιώδης.  

Πέρασαν περισσότερα από εκατό χρόνια  από το θέρος του 1917.  Όμως και τώρα η απλή αναφορά σε αυτή την περίοδο, φέρνει μοιραία στη μνήμη  μου όσα κατά καιρούς άκουσα για τις διώξεις,  τους ξυλοδαρμούς, την φοβερή ομηρία σε καταναγκαστικά έργα της Βουλγαρίας  που εφάρμοσαν τότε στην ευρύτερη περιοχή των Σερρών και της Δράμας οι βουλγαρικές δυνάμεις κατοχής. Βαρύ το τίμημα που πλήρωσαν,  μαζί με το υπόλοιπο ελληνικό στοιχείο, και οι βλάχοι από τα χωριά Καλύβια του Λαϊλιά, Ραχοβίτσα και Χιονοχώρι. Ένα τρομερό γεγονός όπως αυτό της ομηρίας δεν μπορούσε ασφαλώς να περάσει απαρατήρητο. Έγινε βλάχικο τραγούδι και σώζεται μέχρι τις μέρες μας. 

Στην εργασία του Χαράλαμπου Βουρουτζίδη  "100 χρόνια από την Βουλγαρική Κατοχή του 1917: Ιερείς της Μητρόπολης Σερρών στα βουλγαρικά στρατόπεδα συγκέντρωσης¨ αναφέρεται ότι στις 23 Ιουνίου 1917 η Βουλγαρική Διοίκηση αποφάσισε την συγκέντρωση του ανδρικού πληθυσμού των Σερρών και την αποστολή στην Βουλγαρία σε καταναγκαστικά έργα. 

Τον ίδιο μήνα και την ίδια περίπου ημερομηνία αναφέρει και το  βλάχικο τραγούδι που παραθέτω στο τέλος . 

Τελικά η αμφιβολία μου αν πράγματι  η ομηρία των ανδρών από τα Καλύβια έγινε τρείς μέρες πριν των Αγίων Αποστόλων ( Σουνκέτρου) ή μήπως, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι, το τραγούδι λέει ¨Τρέιλι τζάλι ντι Σουμέντρου¨ δηλαδή ¨τρείς ημέρες πριν τον Οκτώβρη¨ άρα τέλη Σεπτέμβρη!! 

Τελικά όπως φαίνεται η ομηρία των βλάχων από τα Καλύβια έγινε παραμονές των Αγίων Αποστόλων (Σουνκέτρου), τον Ιούνιο του 1917.  Παραθέτω στη συνέχεια το σχετικό βλάχικο τραγούδι  με την μετάφρασή του.

Του άνλου ατσέλου ντιτ μιντιτούρα 

σιάπτι στάνι κουμάντα αλ Κόλα 

Ίγκιτσι νίλι ντι νουμάλι

τούτα βιάρα φούρα γκίνι 

Τρέιλι τζαλι ντι Σουνκέτρου           

Ντι λα στάνια ατσια ντιτ κιάρι 

Ντι λου βίνιι σι ούνα κάρτι  

κάρτι άλμα σι γράμμα λάϊ. 

Λιάου Κόλα διουβασιάου     

Κόλα τσε τσι τζατσι κάρτια 

κάρτια τζατσι Ντιμιρσιάρου .

Ντιμιρσιάρου σι ιξουρίι 

ιξουρίι του Βουργαρίι 

Απόδοση στα Ελληνικά

Στου πολέμου τη χρονιά

επτά στάνες του Νικόλα

είκοσι χιλιάδες πρόβατα.

όλο το καλοκαίρι πέρασαν καλά.

τρεις μέρες πριν των Αγίων Αποστόλων (Σουνκέτρου)

από τη στάνη απ’ τ’ ανήλιο,

τους ήρθε ένα χαρτί.

χαρτί λευκό μα μαύρη γραφή

Πάρε Κόλα (Νικόλα) διάβασέ το    

 Κόλα τι λέει το χαρτί 

το χαρτί λέει Σιδηρόκαστρο

Σιδηρόκαστρο και μετά εξορία

εξορία στην Βουλγαρία.