καλικαντζαροι

Καλικάντζαροι

Σύμφωνα με την παράδοση είναι 18. Κανείς δεν μοιάζει με τον άλλο και έχει ο καθένας ένα χαρακτηριστικό και ένα κουσούρι.

Αρχηγός τους θεωρείται από πολλούς ο Μαντρακούκος που είναι κουτσός κι άγριος και ο πιο επικίνδυνος απ’ όλη την ομάδα. Του αρέσει να πειράζει τις γυναίκες στους δρόμους. Δεξί του χέρι ο Μαγάρας, με την τεράστια κοιλιά του, ο οποίος μαγαρίζει όλα τα φαγητά και τα γλυκά.

Μετά ακολουθούν οι εξής: Ο Μαλαγάνας ξεγελάει τα παιδιά με γλυκόλογα και έτσι καταφέρνει να τους παίρνει τα γλυκά. Ο Τρικλοπόδης έχει χταποδίσιο χέρι που το χώνει παντού και σκουντουφλάνε πάνω του οι άνθρωποι. Ο Πλανήταρος από την άλλη κοροϊδεύει τους ανθρώπους γιατί μπορεί να μεταμορφώνεται σε ζώο ή σε κουβάρι.

Ένας από τους πιο «ζωηρούς» είναι ο Μαλαπέρδας ο οποίος θέλει να ουρεί μέσα στα φαγητά. Για αυτό και η παράδοση θέλει τις ημέρες του Δωδεκαημέρου οι μάγειρες και οι μαγείρισσες να κλείνουν οπωσδήποτε τις κατσαρόλες με τα φαγητά.

Ο Καταχανάς τρώει διαρκώς και τα πάντα. Ρεύεται και μυρίζει απαίσια. Αυτός κάνει παρέα με τον Περίδρομο ο οποίος είναι ο άλλος φαταούλας της παρέας.

Ο Κουλοχέρης είναι σαραβαλιασμένος, μ’ ένα χέρι κοντό κι ένα μακρύ, κι όλο μπερδεύεται και πέφτει κάτω. Ο Παρωρίτης από την άλλη έχει μύτη σαν προβοσκίδα και κάνει εμφανίσεις λίγη ώρα πριν λαλήσει ο πετεινός και παίρνει τις φωνές των ανθρώπων.

Ο Γουρλός με τα τεράστια μάτια του παρακολουθεί τα πάντα ενώ ο κουτσός και καμπούρης Κοψομεσίτης τρελαίνεται για τηγανίτες. Ένας από τους πιο περίεργους είναι ο Σταβολαίμης που γυρνάει σαν σβούρα ενώ ίσως ο πιο «αθυρόστομος» είναι ο Κοψαχείλης ο οποίος τα έχει βάλει με τους παπάδες.

Ο Κωλοβελόνης θεωρείται ο τρίτος στην ιεραρχία των καλικάντζαρων. Είναι μακρύς σαν μακαρόνι κι έτσι μπορεί εύκολα να περνάει από τις κλειδαρότρυπες κι από τις τρύπες του κόσκινου. Είναι ιδιαίτερα σβέλτος και γρήγορος στις κινήσεις του.

Ο Κατσικοπόδαρος είναι αυτό που λέει το όνομά του: Άσχημος, καμπούρης, ελεεινός και γρουσούζης. Όπου μπει το κακορίζικο ποδάρι του έρχεται η καταστροφή.

Οι τελευταίοι της ομάδας είναι ο τεράστιος και βατραχόμορφος, Βατρακούκος καθώς και ο Παγανός. Ο Παγανός είναι κουτσός. Λατρεύει τη στάχτη και γι’ αυτό τρυπώνει από τις καμινάδες. Φοβάται όμως πιο πολύ απ’ όλους τους Καλικάντζαρους τη φωτιά και γι’ αυτό οι νοικοκύρηδες φροντίζουν να μη σβήσει κατά τη διάρκεια του δωδεκαήμερου.

Κώττας Δημήτριος

Σε μια εποχή ισοπεδωτική όπου οι αξίες της αυθεντικότητας της ζωής πλήττονται, απλοί άνθρωποι, της καθημερινότητας, μετουσίωσαν το βίωμα και το ταλέντο τους σε τέχνη και κοινωνία. Μια τέτοια ταπεινή, αλλά και μεγάλη μεγάλη συνάμα μορφή της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής ήταν ο μπαρμπα – Δημήτρης Κώττας, ένας από τους τελευταίους της γενιάς των μουσικών της παράδοσης της Καλής Βρύσης και της περιοχής Δράμας, ο οποίος αναχώρησε για τα αιώνια, σε ηλικία 93 ετών, αφήνοντας πίσω του ένα λαμπρό παράδειγμα και μια πλούσια παρακαταθήκη για την μακεδονική παραδοσιακή μουσική. Ο Δημήτριος Κώττας αν και αγρότης κατά κύριο επάγγελμα, ήταν ένας από τους παλαιότερους οργανοπαίκτες της Καλής Βρύσης Δράμας, που έπαιζε και κατασκεύαζε γκάιντα, γι αυτό αναφερόταν ως «Γκαϊντολαλιτάς». Η γκάιντα είναι ένα από τα κυρίαρχα όργανα στον χώρο της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής. Έλκει την καταγωγή της από τα αρχαία χρόνια, όπου ονομαζόταν ασκός. Ιδιαίτερη θέση έχει στην παράδοση της Μακεδονίας και της Θράκης. Ωστόσο υπάρχει και στην παράδοση πολλών νησιών του Αιγαίου, της Κρήτης και του Πόντου. Γεννήθηκε το 1926 και ξεκίνησε να παίζει γκάιντα από την ηλικία των 13 ετών. Την γκάιντα την διδάχτηκε από τον πατέρα του και δίδαξε ο ίδιος στη νέα γενιά για 4 χρόνια στο μουσικό σχολείο της Δράμας, ηχογραφώντας μάλιστα και πολλά παραδοσιακά κομμάτια.

Απόφαση για τη μετονομασία του 1ου Δημοτικού Σχολείου Προσοτσάνης

 

22 Δεκεμβρίου 2020

Τη μετονομασία του σε σχολείο «Άγιος Χρυσόστομος» ενέκρινε το Δημοτικό Συμβούλιο στις 14 Δεκεμβρίου

Στη μετονομασία του 1ου Δημοτικού Σχολείου Προσοτσάνης σε Δημοτικό Σχολείο Άγιος Χρυσόστομος αποφάσισε να προχωρήσει με απόφασή του το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Προσοτσάνης.
Το σχετικό αίτημα υποβλήθηκε στον Δήμο Προσοτσάνης από τους ανθρώπους του σχολείου και αφορούσε τη μετονομασία του στο όνομα του ιδρυτή του, Αγίου Χρυσοστόμου Δράμας. Στο αίτημά τους προς τον Δήμο Προσοτσάνης οι άνθρωποι του σχολείου έκαναν γνωστό ότι τον Οκτώβριο του 2018 υπέβαλαν αίτημα στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων για αλλαγή ονομασίας του σχολείου από «1ο Δημοτικό Σχολείο Προσοτσάνης» σε «Δημοτικό Σχολείο Άγιος Χρυσόστομος». Υπέβαλαν επίσης και απόσπασμα πρακτικού του σχολικού συμβουλίου που λειτουργεί στο σχολείο και για επίρρωση του αιτήματος, ιστορική έκθεση των διευθυντών του Α’ και Β’ Δημοτικού (τα οποία συστεγάζονται) κ.κ. Γ. Θεμελή και Α. Μελαδίνη, που συντάχθηκαν το 1953, καθώς και σύντομο ιστορικό της ίδρυσης του Α΄ 8/θεσίου Δημοτικού Σχολείου Προσοτσάνης, που δημιουργήθηκε το 1980 από τον τότε Διευθυντή κ. Χ. Γούργουλη. Διαβιβάστηκε επίσης η έκθεση λειτουργίας του σχολείου, που υποβλήθηκε τον Ιούνιο 2020 στην Δ/νση Α/θμιας Εκπ/σης Ν. Δράμας.
Μάλιστα, από την πλευρά του σχολείου έγινε γνωστό προς το Δημοτικό Συμβούλιο Προσοτσάνης ότι παρόμοιο αίτημα δεν έχει γίνει από κανένα άλλο σχολείο της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης μέχρι πρότινος και κατά συνέπεια τυχόν θετική κατάληξη του αιτήματος θα προσέδιδε περισσότερο κύρος και αναγνωρισιμότητα τόσο στο σχολείο όσο και στον Δήμο στα όρια του οποίου ανήκει. Το 1ο Δημοτικό Σχολείο Προσοτσάνης είναι ένα εμβληματικό σχολείο που έκλεισε έναν αιώνα λειτουργίας προσφέροντας μεγάλες υπηρεσίες όχι μόνο στο τοπικό διαμέρισμα Προσοτσάνης, αλλά και σε όλη τη γύρω περιοχή. Στεγάζεται στο κέντρο της κωμοπόλεως σε κτήριο που έχει ανακηρυχθεί ως ιστορικό και διατηρητέο μνημείο μαζί με τον αύλειο χώρο του, σύμφωνα με σχετική Υπουργική Απόφαση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με το ιστορικό του σχολείου, εμπνευστής του ήταν ο εθνοϊερομάρτυρας Άγιος Χρυσόστομος, Μητροπολίτης Δράμας και μετέπειτα Σμύρνης, ο οποίος είχε στόχο να μορφώσει τη νέα γενιά των ελληνοπαίδων με της «προγονικής έσω και της θύραθεν σοφίας … νάματα», ώστε να καταστούν πνευματικά ατρόμητοι στον φοβερό χείμαρρο της βουλγαρικής εξαρχίας. Το 1909 πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του περίλαμπρου μεγάρου, που δέσποζε και εξακολουθεί να δεσπόζει στο κέντρο της Προσοτσάνης.

Καβάλα: Πέντε διαφορετικές ιστορίες αλληλεγγύης κι ανθρωπιάς μέσα στην πανδημία

 

Είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, που αφουγκράζονται τις ανησυχίες και τον προβληματισμό των συνανθρώπων τους προσφέροντας συστηματικά κάθε δυνατή βοήθεια μέσα από καθημερινές πράξεις και πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν.

Έτσι απλά, χωρίς θόρυβο, χωρίς να επιζητούν την προβολή, κάνουν το καλύτερο δυνατό. Προσφέρουν «χείρα βοηθείας» σε περιόδους δύσκολες όπως αυτή που βιώνουν όλοι, στέλνουν μηνύματα ανθρωπιάς, αλληλεγγύης, συμπαράστασης αλλά και χαράς. Θα μπορούσαν να είναι οι... Άγιοι Βασίληδες των γιορτινών ημερών που έρχονται. Φορώντας ο καθένας τη δική του... χρωματιστή φορεσιά προσφέρει ότι καλύτερο μπορεί και έχει: χρόνο, διάθεση, τρόφιμα, γνώσεις, υπηρεσίες...Με την ελπίδα, ότι θα βοηθήσει όσους έχουν ανάγκη. Με την πίστη, ότι μπορεί να κάνει τον κόσμο λίγο πιο όμορφο απ' ότι είναι.

Εορτασμός Αγ. Βαρβάρας στην Δράμα

Σύμφωνα με την παράδοση, όταν το 1383 η Δράμα κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς, το εκκλησάκι της Αγίας Βαρβάρας τέθηκε προς κατεδάφιση από τους κατακτητές για να χτιστεί στη θέση του ένα τζαμί. Τα σχέδιά τους όμως άλλαξαν ανήμερα της Αγίας Βαρβάρας καθώς η περιοχή πλημμύρισε με νερό και δημιουργήθηκε λίμνη που σκέπασε την εκκλησία. Έτσι, η αγία Βαρβάρα καθιερώθηκε ως πολιούχος της Δράμας, και ακριβώς απέναντι από τη λίμνη χτίστηκε αργότερα νέα εκκλησία που αφιερώθηκε στην Αγία. Μέχρι σήμερα διατηρείται το έθιμο την παραμονή της γιορτής της, στις 3 Δεκεμβρίου, εκατοντάδες παιδιά να αφήνουν τα αυτοσχέδια φωταγωγημένα καραβάκια τους στα νερά της λίμνης, ακριβώς μπροστά από την ομώνυμη εκκλησία. Με αυτόν τον τρόπο ο κόσμος στέλνει στο βυθισμένο εκκλησάκι το κερί του για την Αγία επάνω σε ένα σανίδι από ξύλο.Αγια Βαρβάρα,πρέσβευε υπέρ ημών.Χρόνια πολλά στην Δράμα μας.Υγεία σε όλο τον κόσμο!

Ομάδα Ελλήνων στα Αμελέ ταμπουρού, τα φρικώδη εργατικά τάγματα της Τουρκίας

Οι Τούρκοι τα έλεγαν ισαάτ ταπουρού, οι Έλληνες τα έλεγαν ειρωνικά εσιέκ Ταπουρού (γαϊδουρινά τάγματα). Στα τάγματα αυτά κατατάσσονταν μονάχα χριστιανοί Έλληνες, γιατί οι Αρμένιοι εξοντώθηκαν τον Ιούνιο του 1915. Δουλειά αδιάκοπη, από τα ξημερώματα μέχρι το ηλιοβασίλεμα. Φαγητό ελάχιστο. Ψωμί μπομπότα μία φέτα. Διαμονή γαϊδουρινή, μέσα σ’ ένα μικρό αχούρι πλάγιαζαν 10, 20 και 30 άντρες κατάκοποι, νηστικοί, γυμνοί και ξυπόλητοι. Πείνα αφάνταστη, γύμνια, ψείρες, ξυλοδαρμοί και θάνατοι το μενού κάθε μέρας. Λένε πως κάποια μέρα ψόφησε ένα βόδι της δουλειάς των Εργατικών ταγμάτων κι ο Τούρκος λοχαγός επιστάτης λυπήθηκε τόσο πολύ το βόδι ώστε μια μέρα παρουσία όλων των σκλάβων εργατών είπε: «Έπρεπε να μου ψοφήσουν 100 Γκιαούρηδες στρατιώτες παρά αυτό το βόδι». Ώστε για τους αξιωματικούς της Τουρκίας, έχασε κάθε έννοια η λέξη άνθρωπος. Τα στρατόπεδα αιχμαλώτων του Χίτλερ φρίττουν μπροστά στα εργατικά τάγματα των Τούρκων.

ΜΝΗΜΕΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ

 1917 του Μιχάλης Μήσιος

Από μικρό παιδί στο χωριό μου, κάθε φορά που η συζήτηση αφορούσε την βουλγαρική κατοχή,  άκουγα συχνά τους γεροντότερους να λένε την φράση "Ντεβετνάισι-ι-σιέ".  Κατόπιν έμαθα ότι πρόκειται για βουλγαρική φράση που θα πει ¨ δεκαεννέα και έξη¨. Είναι οι περίφημες 19 βουλγαρικές και 6 βασιλικές βουρδουλιές !!!! Αυτή ήταν η τρομερή τιμωρία σε όσους συλλαμβάνονταν στη διάρκεια της βουλγαρικής κατοχής. Η φράση έμεινε παροιμιώδης.  

Πέρασαν περισσότερα από εκατό χρόνια  από το θέρος του 1917.  Όμως και τώρα η απλή αναφορά σε αυτή την περίοδο, φέρνει μοιραία στη μνήμη  μου όσα κατά καιρούς άκουσα για τις διώξεις,  τους ξυλοδαρμούς, την φοβερή ομηρία σε καταναγκαστικά έργα της Βουλγαρίας  που εφάρμοσαν τότε στην ευρύτερη περιοχή των Σερρών και της Δράμας οι βουλγαρικές δυνάμεις κατοχής. Βαρύ το τίμημα που πλήρωσαν,  μαζί με το υπόλοιπο ελληνικό στοιχείο, και οι βλάχοι από τα χωριά Καλύβια του Λαϊλιά, Ραχοβίτσα και Χιονοχώρι. Ένα τρομερό γεγονός όπως αυτό της ομηρίας δεν μπορούσε ασφαλώς να περάσει απαρατήρητο. Έγινε βλάχικο τραγούδι και σώζεται μέχρι τις μέρες μας. 

Στην εργασία του Χαράλαμπου Βουρουτζίδη  "100 χρόνια από την Βουλγαρική Κατοχή του 1917: Ιερείς της Μητρόπολης Σερρών στα βουλγαρικά στρατόπεδα συγκέντρωσης¨ αναφέρεται ότι στις 23 Ιουνίου 1917 η Βουλγαρική Διοίκηση αποφάσισε την συγκέντρωση του ανδρικού πληθυσμού των Σερρών και την αποστολή στην Βουλγαρία σε καταναγκαστικά έργα. 

Τον ίδιο μήνα και την ίδια περίπου ημερομηνία αναφέρει και το  βλάχικο τραγούδι που παραθέτω στο τέλος . 

Τελικά η αμφιβολία μου αν πράγματι  η ομηρία των ανδρών από τα Καλύβια έγινε τρείς μέρες πριν των Αγίων Αποστόλων ( Σουνκέτρου) ή μήπως, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι, το τραγούδι λέει ¨Τρέιλι τζάλι ντι Σουμέντρου¨ δηλαδή ¨τρείς ημέρες πριν τον Οκτώβρη¨ άρα τέλη Σεπτέμβρη!! 

Τελικά όπως φαίνεται η ομηρία των βλάχων από τα Καλύβια έγινε παραμονές των Αγίων Αποστόλων (Σουνκέτρου), τον Ιούνιο του 1917.  Παραθέτω στη συνέχεια το σχετικό βλάχικο τραγούδι  με την μετάφρασή του.

Του άνλου ατσέλου ντιτ μιντιτούρα 

σιάπτι στάνι κουμάντα αλ Κόλα 

Ίγκιτσι νίλι ντι νουμάλι

τούτα βιάρα φούρα γκίνι 

Τρέιλι τζαλι ντι Σουνκέτρου           

Ντι λα στάνια ατσια ντιτ κιάρι 

Ντι λου βίνιι σι ούνα κάρτι  

κάρτι άλμα σι γράμμα λάϊ. 

Λιάου Κόλα διουβασιάου     

Κόλα τσε τσι τζατσι κάρτια 

κάρτια τζατσι Ντιμιρσιάρου .

Ντιμιρσιάρου σι ιξουρίι 

ιξουρίι του Βουργαρίι 

Απόδοση στα Ελληνικά

Στου πολέμου τη χρονιά

επτά στάνες του Νικόλα

είκοσι χιλιάδες πρόβατα.

όλο το καλοκαίρι πέρασαν καλά.

τρεις μέρες πριν των Αγίων Αποστόλων (Σουνκέτρου)

από τη στάνη απ’ τ’ ανήλιο,

τους ήρθε ένα χαρτί.

χαρτί λευκό μα μαύρη γραφή

Πάρε Κόλα (Νικόλα) διάβασέ το    

 Κόλα τι λέει το χαρτί 

το χαρτί λέει Σιδηρόκαστρο

Σιδηρόκαστρο και μετά εξορία

εξορία στην Βουλγαρία.