Τρίτη 15 Οκτωβρίου 2013

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΦΟΡΕΣΙΕΣ ΣΙΝΑΣΟΥ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ(ΥΠΟ ΚΥΡ.ΒΛΑΣΙΑΔΗ)

Ανδρική.
Για την ανδρική παραδοσιακή φορεσιά της Σινασού,δεν υπάρχουν αρκετά γραπτά στοιχεία, καθ’ όσον , εξαφανίσθηκε πολύ νωρίς.Δηλαδή ,από τις αρχές του 19ου αιώνα. Αυτό ήταν αποτέλεσμα της φυγής τωνΣινασιτών στην Κωνσταντινούπολη, από τα μικρά τους χρόνια, αμέσως δηλαδή μετάτο σχολείο.
Από εκεί ,υιοθέτησαν τα «φράγκικα» της Πόλης , ήτα « πολίτικα», όπως τα έλεγαν στη Σινασό. Αυτό όμως έγινε ουσιαστικά από τηνανάγκη των Σινασιτών εμπόρων της Πόλης ,για να μπορούν να συναναστρέφονται μετους άλλους εμπόρους και τους λοιπούς συνεργαζόμενους μαζί τους.
Οι γεροντότεροι Σινασίτες της γενιάς τηςΑνταλλαγής (Οκτώβριος του 1924),δεν θυμόντουσαν κανέναν που να φορούσε στηΣινασό, τα παραδοσιακά του ρούχα, εκτός από ένα μόνο κομμάτι που φορούσαν οιηλικιωμένοι. Τη γούνα, το γουνί, όπως το έλεγαν. Ήταν ένα είδος επανωφοριού, με εξωτερικό μάλλινο σκουρόχρωμο χονδρό ύφασμα, και στο εσωτερικό του ήταν ντυμένομε γούνα διαφόρων ζώων, όπως ,λύκου, αλεπούς, προβάτου ή σαμουριού (νυφίτσας).Και αυτό, γιατί ως γνωστό, η Σινασός έχει μεγάλο υψόμετρο, όπως όλη η Καππαδοκία.
Η πιο ακριβή και πιο όμορφη ,ήταν η σαμουρόγουνα,που ήταν και το στοιχείο που πρόδιδε την οικονομική κατάσταση. Τις Κυριακές,φορούσαν την πιο ακριβή και όμορφη, άνδρες και γυναίκες. Είχε στητό γιακά, η ανδρική όμως γούνα ήταν μακριά ,μέχρι κάτω από τα γόνατα.
Στο κεφάλι οι άνδρες, σχεδόν υποχρεωτικά,φορούσαν το φέσι, (φες’) από βυσινί τσόχα , και από την κορυφή του κρεμόταν ηφουντωτή μαύρη φούντα, το πουσκούλ. Στο λαιμό έβαζαν το σάλι, (σαλ’), ένα είδος κασκόλ.

Στο σώμα ,κατάσαρκα, είχαν το πουκάμισο, από πάνωτου είχαν το γιλέκο, μετά τη ζακέττα και τέλος τη γούνα (το γουνί), που είχε τηγούνα στο εσωτερικό μέρος.
Στη μέση είχαν το ζωνάρι και στο εσωτερικό είχαντα σαλβάρια (βράκες),δεμένα χαμηλά στους αστραγάλους.
Στα πόδια είχαν τα γαλτσίνια, τις κουντούρες , ταγεμενιά, τις γαλότσες, ή τα «πολίτικα» λάστιχα για τις βροχές. Τα γαλτσίνια τωνανδρών είχαν λαιμό μέχρι ψηλά τα γόνατα.
Τα ευρωπαικά ρούχα ήλθαν πολύ νωρίς στη Σινασό και τα έλεγαν «τσατάλες», από τα δύο παντζάκια του παντελονιού. Επίσης,φορούσαν το γιλέκο, το ζακέτο (σακάκι), το παλτεσού και το σουρτούκο ή παλτό.
Για την παιδική φορεσιά, δεν υπάρχουν, σχεδόν ,καθόλου στοιχεία, εκτός από το ότι φορούσαν τα «χηράδια», που ήταν μάλλινη σκούραζιπούνα, σαν παλτό, με στενό και στητό γιακά, που κούμπωνε, με τσέπες δεξιά καιαριστερά. Στα πόδια φορούσαν και τα παιδιά γαλτσίνια, δερμάτινα παπούτσια, μεκαρφιά όμως.
Στο Σωματείο μας, υπάρχουν αρκετά κομμάτια απόπαλιές αυθεντικές φορεσιές, κυρίως γυναικείων, ένα ανδρικό «γουνί» και έναφέσι, όλα προσφορές από Σινασίτες .
Γυναικεία :

Από τις πιο όμορφες αναμνήσεις τωνγυναικών της Σινασού, ήσαν αυτές που είχαν σχέση με τις παραδοσιακές τουςφορεσιές , που ήσαν από τις πιο πλούσιες και τις πιο αρχοντικές τουΜικρασιατικού και Καππαδοκικού Ελληνισμού. Και ενώ έπαψαν οι περισσότερες νατις φορούν από τα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα, όχι μόνο δεν τις ξέχασαν, αλλάμε χίλιες προφυλάξεις και προσωπικούς κινδύνους, κατόρθωσαν να τις μεταφέρουνσχεδόν ανέπαφες στην Ελλάδα, κατά την Ανταλλαγή του ’24, σαν ευλαβικά κειμήλιαμιας ανεπίστρεπτης εποχής.
Η γυναικεία φορεσιά, ήταν ίδια ,γιορτινήή καθημερινή. Άλλαζαν μόνο στα υφάσματα. Μεταξωτά για τις Κυριακές κι’ εορτές,βαμβακερά ή τσόχινα για τις καθημερινές.
1.Ιμάτ[ι]: Πουκάμισο πουφορούσαν κατάσαρκα από βαμβακερό ύφασμα ή χασέ ή κάμποτο που το έφερναν από τηνΠόλη. Είχε δαντελένιο γιακά , έφτανε μέχρι την μέση της κνήμης και είχε μακριάφαρδιά μανίκια. Υπήρχαν και κοντομάνικα και ξεμανίκωτα. Είχαν άνοιγμα στολαιμό, μέχρι το στήθος ,για τον θηλασμό.
2 . Ζιπούνα ήβαμβακούλα: Είδος κοντού παλτού, ή μακριάς ζακέτας, που έφτανε μέχριτους μηρούς και είχε στενά μανίκια. Τον χειμώνα ήταν μάλλινημε μια εσωτερική στρώση από βαμβάκι, σαν καπιτονέ και το καλοκαίρι βαμβακερή. Ηνυφική και η γιορτινή ήταν από μετάξι.
3 . Σαλβάρι: Μακριάφαρδιά βράκα που την έδεναν στη μέση με το βρακοζώνι.. Είχε πολλές σούρες κάτωχαμηλά και τις έσφιγγαν με κορδόνι στους αστραγάλους. Από τη μέση μέχρι τονμηρό ήταν από φτηνό ύφασμα, χασέ ή κάμποτο. Από το μηρό και κάτω που ήταν ορατόαπό τα ανοίγματα του έντερί, ήταν από ακριβό πολύχρωμο ύφασμα (συχνά μεταξωτό)και το κομμάτι αυτό το έλεγαν τα πατσάδια.
4 . Τραχηλιά: Τετράγωνούφασμα από βελούδο, βυσινί ή μπλέ. Δενότανε πίσω με τέσσερις κορδέλες ,ταγόλια. Οι νυφικές και οι γιορτινές ήταν χρυσοκεντημένες ήασημοκεντημένες .Άλλοι, τις έφερναν από την Πόλη έτοιμες, ενώ άλλες τιςαγόραζαν από το Προκόπι και τις έραβαν οι ντόπιες κεντήστρες .
5 . Γιλέκο: Χωρίςμανίκια, από σκούρο μπλέ, μπορντό ή καφέ βελούδο ή τσόχα, χρυσοκεντημένο ήασημοκεντημένο. Η πλάτη ήταν από φθηνότερο ύφασμα.
6 . Αντερί [εντερί]: Ήτανη αρχαία αναξυρίδα. Είναι εξωτερικός επενδύτης από μεταξωτό ήβαμβακερό ύφασμα , με φαρδιές ρίγες κόκκινες, κίτρινες ή μπλε . Μακρύ ως τοναστράγαλο, και ανοιχτό εμπρός κατακόρυφα. Ανοιχτό επίσης ήταν και στα πλάγιααπό τον μηρό και κάτω, για να ευκολύνει το περπάτημα αλλά και να προσδίδει χάρηστη γυναίκα. Τα μανίκια ήταν μακριά και ευρύχωρα. Το αντερί που ήταν από τσόχατο έλεγαν ντολαμά. Τα υφάσματα έρχονταν από την Πόλη και ταέραβαν ντόπιες μοδίστρες και ραφτάδες (τερζήδες).
7. Ποδιά ή [πεσκίρ]: Γινόταναπό σκουρόχρωμο λεπτό ύφασμα, σαν αλπακάς. Οι γιορτινές και οι νυφικές , ήτανβελούδινες , χρυσοκέντητες ή ασημοκέντητες, και είχε τέλειωμα από άσπρο ήκόκκινο σιρίτι για ομορφιά. Στη μέση δενόταν με κορδόνια ,τα [γόλια]από μπρισίμι ,πού κατέληγαν σε κρόσσια και κρέμονταν μπροστά.
8 . Ζωνάρι [ή ζουνάρ]:Ήταν μεταξωτό πολύχρωμο , το φορούσαν μόνο οι παντρεμένες , πάνω από την ποδιάκαι πάνω του στερέωναν τον τοκά [ασημένια πόρπη].
9 . Φέρμενε ή σάλτα:Κοντογούνι , ζακέτα ριχτή, με μακριά μανίκια, από βελούδο η τσόχα, μπλε, ραφ,καφέ ή μπορντό, ανάλογα με τον χρωματισμό της κάθε φορεσιάς. Δεν κούμπωνεμπροστά, για να φαίνεται η χρυσοκεντημένη τραχηλιά. Είχε τα ωραιότερα κεντήματαμε χρυσοκλωστή ή ασημοκλωστή σε ολόκληρη τη φορεσιά, κεντημένα από τεχνίτες τηςΠόλης.
10 .Κορσάζο και μπολκάκι: Αυτά φορέθηκαν τα τελευταία χρόνια, όταν άρχισαν ναέρχονται τα ευρωπα’ι’κά ρούχα από την Πόλη. Το κορσάζο ήταν κοντό εφαρμοστόκεντημένο γιλέκο με σιρίτια μπροστά στο στήθος ,ενώ το μπολκάκι ,φτιαγμένο απόδιάφορα υφάσματα, εφαρμοστό, που κούμπωνε όλο εμπρός με πολύ μικρά κουμπάκια.
11 . Γουνί [γούνα]: Κοντό πανωφόρι τσόχινο εσωτερικά επενδυμένο με γούνα απόδιάφορα ζώα, για τα χειμωνιάτικα κρύα.
12 . Κεφαλόδεσμος: Καθημερινά φορούσαν το φακιόλι άσπρο ή καφέ τουλμπάνινο μαντήλι καιέπλεκαν τα μαλλιά τους σε λεπτές κοτσίδες, τα φιτίλια. Για επίσημο είχαν τον γιασμά, σκούρο μαντήλι σταμπωτό μελουλούδια που περιμετρικά είχε μπιμπίλες πλεγμένες με το βελονάκι, σε διάφοραχρώματα. Έκαναν το μαντήλι τρίγωνο, η μια γωνία έπεφτε πίσω και οι άλλες δύοπερνούσαν σταυρωτά κάτω από το σαγόνι γύρω από τα μάγουλα και τις στερέωνανστην κορυφή, φροντίζοντας να φαίνονται οι ωραίες μπιμπίλες. Ο κεφαλόδεσμοςλεγόταν και μαγουλίκα,[αρχαία: ποφτάριον]
13 . Κοσμήματα : Στο στήθος τους έφερναν αρμαθιές από φλουριά τρυπημένα καιενωμένα με κορδέλες. Ανάλογα με την οικονομική τους κατάσταση φορούσαν δύο ,τρείς ή και περισσότερες σειρές. Φορούσαν επίσης βραχιόλια και δαχτυλίδια, όχιόμως κάτι το ιδιαίτερα βαρύ και εξεζητημένο.
14 . Κολτζάχια: Πρόσθετα μανίκια για να προφυλάσσεται η φορεσιά κατά τιςδιάφορες καθημερινές εργασίες του σπιτιού ,[τ΄άργατα], που αναφέρονται και στοσινασίτικο τραγούδι : «Μάναμ’ ήρτεν η Άνοιξη..….ξέβαν τα σ[χ]ίλια τ’ άργατα ταθέλουν σ[χ]ίλια σ[χ]έρια».
15 .Αρχαλέτς : Απαραίτητοεξάρτημα στη φορεσιά για τις καθημερινές δουλειές. Ήταν τριγωνικό ύφασμα,(πολλές φορές βελούδο),χονδρό, παραγεμισμένο με βαμβάκι ,που το έβαζαν μόνο στοδεξιό ώμο για προστασία, αφού ακουμπούσαν τη στάμνα με το νερό. Στολισμένο μεδιάφορα κεντίδια, κουκούλια, ψεύτικα νομίσματα και μικρά όστρακα, τοποθετημέναμε την προσωπική φροντίδα της κάθε Σινασίτισσας, σε μια προσπάθεια διάκρισης.Το έδεναν γύρω από τη μέση της γυναίκας ,με δικό του ένθετο κορδόνι ,που η μιαάκρη του ήταν ραμμένη στην κορυφή του.



https://www.facebook.com/notes/%CE%BB%CE%B1%CE%B6%CE%B1%CF%81%CE%BF%CF%83-%CF%84%CF%83%CE%BF%CF%85%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CF%83/%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B4%CE%BF%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CF%83-%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%B5%CF%83%CE%B9%CE%B5%CF%83-%CF%83%CE%B9%CE%BD%CE%B1%CF%83%CE%BF%CF%85-%CE%BA%CE%B1%CF%80%CF%80%CE%B1%CE%B4%CE%BF%CE%BA%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%85%CF%80%CE%BF-%CE%BA%CF%85%CF%81%CE%B2%CE%BB%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%B4%CE%B7/10151739594568721

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου