Τα Αναστενάρια και οι "Αναστενάρηδες"

Κάθε χρόνο ,στη γιορτή των Αγίων μας Κωνσταντίνου και Ελένης ,όχι μακριά απο τη Δράμα, στο χωριό Μαυρολεύκη,  λαμβάνει χώρα ενα ΄πολύ παλιό έθιμο αυτό της πυροβασίας .

Αρκετές φορές μπορώ να πω ο.τι το έχω παρακολουθήσει αρχικά απο περιέργεια  με δέος και θαυμασμό αργότερα.
Είναι πραγματικά εντυπωσιακό ως δρώμενο ,και σου προξενεί ένιυπωση το γεγονός παρακολουθώντας όλη τη διαδικασία πως αυτοί οι άνθρωποι μπορούν κυριολεκτικά να πατάνε πάνω στα κάρβουνα ,και αν παραλληλίσουμε το γεγονός ΄με το ο,τι εμείς ούτε στην άμμο το καλοκαίρι χωρίς σανδαλια μπορούμε να περπατήσουμε ,μόνο με θαύμα θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε.
Και επειδή αν δεν το πω θα σκάσω ,σήμερα νιώθω ο,τι συμετέχω και γω στην πυροβασία ,και όλοι μας γίναμε αναστενάρηδες ,αφού  πατάμε χοροπηδώντας τα κάρβουνα που μας άναψαν οι  Άρχοντές μας.
Αξίζει τον κόπο να διαβάσετε το κείμενο για το έθιμο αυτό ,
TO φαινόμενο της πυροβασίας είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό και έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον επιστημόνων διάφορων κλάδων, όπως η Λαογραφία, η Θρησκειολογία και η Φυσιολογία και ιδιαίτερα της Ψυχολογίας, στα φαινόμενα της οποίας και κατατάσσεται. Ακόμα αποτελεί για τους θιασώτες της Παραψυχολογίας μία από τις αποδείξεις για την ύπαρξη Υπερφυσικών δυνάμεων.
Τα συναισθήματα που βιώνει ένας αναστενάρης κατά τη διάρκεια τέλεσης του δρωμένου είναι πολύ δύσκολο να περιγραφούν. Όπως ακριβώς μία γυναίκα δεν μπορεί να περιγράψει και να μεταδώσει την εμπειρία του τοκετού, έτσι και οι αναστενάρηδες αδυνατούν να περιγράψουν το τι ακριβώς νιώθουν κατά τη διάρκεια της Πυροβασίας. Αν θα έπρεπε να περιγράψουμε τα συναισθήματα του αναστενάρη μετά το τέλος του δρωμένου, θα λέγαμε ότι νιώθει χαρά, γαλήνη και εσωτερική πληρότητα.

Από την πλευρά της επιστήμης έχει διεξαχθεί έρευνα πάνω στο θέμα, ενώ έχουν πραγματοποιηθεί ακόμα και πειράματα πυροβασίας από τους ίδιους τους επιστήμονες προκειμένου να αποδειχτεί η φυσική ερμηνεία του φαινομένου που παρουσιάζεται παρακάτω.
                             
Οι «Αναστενάρηδες»
Οι αναστενάρηδες είναι μυημένα άτομα στην τελετουργία του εθίμου αυτού. Το έθιμο γίνεται προς τιμήν των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.
Η μύηση διαρκεί πολλά χρόνια και ο αρχιαναστενάρης είναι αυτός που κρίνει πότε ο μυούμενος είναι έτοιμος για πυροβασία, αλλά και κάθε φορά ποιοι από τους αναστενάρηδες θα πατήσουν στα κάρβουνα. Το μυσταγωγικό μέρος, η διαδικασία της μύησης δηλαδή, δεν είναι γνωστό γιατί η κοινωνία των «Αναστενάρηδων» είναι κλειστή, είναι βέβαιο όμως ότι διακατέχονται από βαθιά πίστη στο θρύλο και στον Άγιο και ότι τη στιγμή της πυροβασίας βρίσκονται σε απόλυτη έκσταση.
Οι μύστες της περίεργης αυτής οργιαστικής λατρείας, που καλούνται αναστενάρηδες ή νεστενάρηδες και αναστενάρες ή νεστενάρες, άνδρες και γυναίκες, εκκλησιάζονται συνήθως μόνο την ημέρα των Φώτων, αν και λογίζονται ως ορθόδοξοι χριστιανοί, ενώ έχουν δικό τους αυτοκέφαλο θρησκευτικά σύνδεσμο και ιδιαίτερες κωδωνοφόρες εικόνες των αγίων, που τους παριστάνουν να χορεύουν. Τη λατρεία τους τελούν σε ιδιωτικά ιερά, τα «κονάκια», ή στα «Αγιάσματα», στο δάσος. Η ομάδα έχει δώδεκα μέλη με έναν ιεράρχη, τον «Αρχιαναστενάρη», που εκτελεί και χρέη εξορκιστή, θεραπευτή, βροχοποιού, μάντη και βασικού εμψυχωτή της ομάδος. Είναι και εξομολόγος στους μελλόνυμφους και τους ευλογεί. Σ’ αυτόν οφείλεται και η στενή σχέση που έχουν μεταξύ τους, όπως και η αφοσίωσή τους στο έθιμο. Τα
δρώμενά τους τελούν για οκτώ ημέρες ή ορισμένοι και για όλο το μήνα Μάιο.

Ένας αναστενάρης μπορεί να είναι πυροβάτης, μπορεί και όχι. Κι από αυτούς που είναι πυροβάτες δεν πατούν όλοι σε κάθε τελετή. Τούτο εξαρτάται από την ψυχική τους κατάσταση και κρίνεται στη διάρκεια της εισόδου σε έκσταση από τον αρχιαναστενάρη. Ο αρχιαναστενάρης των τελευταίων χρόνων (από τα μέσα της δεκαετίας του ”90) δεν είναι πυροβάτης. Η επιλογή του αρχιαναστενάρη γίνεται σε ειδική τελετή με κριτήριο τη βαθιά γνώση των «μυστικών» και είναι κάτι σαν εκλογή ή απόλυτη καθολική αποδοχή. Πολύ σπάνια έχουν παρατηρηθεί διαφωνίες στο θέμα αυτό μεταξύ των αναστενάρηδων. Ανάμεσα στους αναστενάρηδες υπάρχει μια ιεραρχία. Έτσι κάποιοι εκλεκτοί θα διατηρήσουν στα σπίτια τους τις εικόνες, τα τάματα, τα μαντήλια και τα σημάδια (ιερά κειμήλια, στοιχεία της τελετουργίας) τα οποία στην επόμενη τελετή θα συγκεντρωθούν στο «κονάκι» το ιερό άντρο των αναστενάρηδων, όπου γίνεται η διαδικασία της έκστασης και ο χορός που κορυφώνεται με την πυροβασία.

Η όλη διαδικασία γίνεται με μουσική κάλυψη από έντονο ρυθμικό νταούλι κι ένα μονότονο ρυθμό μιας θρακιώτικης λύρας. Ο σκοπός αυτός περνά από οργανοπαίχτη σε οργανοπαίχτη με οικογενειακή, συχνά, μετάβαση και κρατά πολλά χρόνια, όπως και η μύηση των αναστενάρηδων. Ας σημειωθεί εδώ ότι αναστενάρηδες είναι όλοι οι συμμετέχοντες στις τελετές με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, κι όχι μόνο οι πυροβάτες. Αξίζει να δει κανείς την προετοιμασία τους σε κάποια τελετή για να βιώσει την έκσταση που οδηγεί σε τέτοια υπέρβαση του εαυτού (με την έννοια του εγώ) που αγνοεί πια ακόμη και τους φυσικούς νόμους!